Tiroit Fonksiyonları ve Sağlık Üzerindeki Büyük Etkileri

Tiroit Fonksiyonları ve Sağlık Üzerindeki Büyük Etkileri

Tiroit bezi, küçük ve pek dikkat çekmeyen bir organ olabilir, ancak yaşam kalitemiz üzerinde büyük etkiler yaratabilir. Yorgunluk, ruh hali değişiklikleri veya ani terlemeler gibi rahatsızlıkların altında genellikle tiroit bezinin dengesiz çalışması yatabilir. Bu nedenle, çoğu zaman ihmal edilen bu önemli organı yakından tanımanın zamanı geldi!

1. Tiroit Bezi: Metabolizma, Dolaşım ve Psikolojinin Kontrol Merkezi

Küçük olmasına rağmen büyük bir etkiye sahip olan tiroit bezi, boynumuzda, gırtlağın hemen altında yer alır. Sadece birkaç santimetre büyüklüğünde olmasına rağmen, metabolizmamızı, dolaşım sistemimizi ve hatta ruh halimizi kontrol eden önemli hormonlar (T3 ve T4) üretir. Bu hormonlar vücudun enerji seviyesini, kan dolaşımını ve psikolojik durumu etkiler. Tiroit bezinin etkilerini göz ardı etmemek önemlidir.

2. Tiroit Yetmezliği Nedir?

Eğer beslenme düzeninizi değiştirmediğiniz halde ani kilo alımı yaşıyorsanız, yorgunluk, isteksizlik veya sürekli üşüme gibi belirtilerle karşılaşıyorsanız, tiroit yetmezliği yaşıyor olabilirsiniz. Bu durum, tiroit bezinin yeterince hormon üretememesi nedeniyle metabolizmanın yavaşlamasına yol açar ve vücut “tasarruf moduna” geçer.

3. Tiroit Aşırı Çalışması Nedir?

Tiroit bezinin fazla çalışması, yani tiroit aşırı aktivitesi de bir diğer ekstrem durumdur. Bu durumda tiroit bezi aşırı miktarda hormon üretir. Sonuç olarak, kilo kaybı (diyet yapmadan ya da az yemeden), sinirlilik, huzursuzluk ve çabuk öfkelenme gibi belirtiler görülebilir. Ayrıca, uyku sorunları, ani sıcak basmaları ve kalp çarpıntısı da bu duruma eşlik edebilir.

4. Guatr: Günümüzde Hâlâ Yaygın Bir Durum

Tiroit bezinde görülen büyüme, yani halk arasında “guatr” olarak bilinen durum, tiroitle ilgili problemlerin en belirgin işaretlerinden biridir. Bugün bile Almanya’daki yetişkinlerin yaklaşık %30’u büyümüş tiroit beziyle yaşıyor. Genellikle bu durum, iyot eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkar. Yani, boyundaki bu şişkinlik aslında iyot eksikliğinin görünür bir işaretidir.

İyot, tiroit hormonlarının temel bileşenlerinden biridir. Tiroit bezi yeterli miktarda iyot alamadığında, kandaki iyotu daha fazla filtreleyebilmek için büyür. Bu durumu önlemek için doğal iyot kaynakları ile beslenmek ya da iyotlu tuz kullanmak önemlidir. Boyun bölgenizde bir şişlik fark ederseniz, mutlaka bir doktora danışmalısınız.

5. Doğal İyot Kaynakları

Türkiye’de, iyot eksikliği yaygın bir sağlık sorunu olabilmektedir. Ülkemizin bazı bölgelerinde toprak iyot açısından fakirdir ve bu durum, hem yetiştirilen bitkilerin hem de hayvan yemlerinin iyot içeriğinin düşük olmasına yol açar. İyot, tiroit bezinin düzgün çalışabilmesi için hayati bir iz elementtir. Bu nedenle, Türkiye’de de iyotlu tuz kullanımı yaklaşık 25 yıldır teşvik edilmektedir. Bu önlemler sayesinde iyot eksikliği azalmakla birlikte, bazı kesimlerde hâlâ yeterli miktarda iyot alınmadığı görülmektedir.

Tiroit sağlığınızı korumak için günde yaklaşık 150-200 mikrogram iyot almanız önerilir. İyot açısından zengin doğal kaynaklar arasında deniz balıkları (örneğin palamut, hamsi, levrek), deniz ürünleri (midye, karides)  yer alır. 

Ayrıca, bazı sebzeler de az miktarda iyot içerir. Örneğin, mantarlar (100 gramda 18 mikrogram), yer fıstığı (13 mikrogram), brokoli (12 mikrogram) ve ıspanak (12 mikrogram) iyot içeren besinler arasındadır. Türkiye’de yetişen bu gıdalar, düzenli olarak tüketildiğinde günlük iyot ihtiyacını karşılamaya yardımcı olabilir.

6. Tiroit Yetmezliğinde Lahana, Turp ve Soğan Tüketimi

Bazı gıdalar, özellikle büyük miktarlarda tüketildiklerinde, tiroit fonksiyonlarını etkileyebilir. Bunlar arasında lahanagiller familyasına ait olan sebzeler (lahana, turp, hardal, soğan) yer alır.

Bu sebzeler çok sayıda faydalı özellik taşır ve genellikle sağlıklı kabul edilir. Ancak, bu sebzeler aynı zamanda “brassica faktörleri” adı verilen bileşenler içerir. Bu faktörlerin, iyotun tiroit tarafından emilimini engelleyerek guatr oluşumuna katkıda bulunabileceği düşünülmektedir.

Normal porsiyonlarda (günde 1-2 avuç) tüketim genellikle sorunsuzdur ve bu sebzeler sağlıklı bileşenler sunar. Ancak, çok tek yönlü bir diyet (örneğin sürekli lahana diyeti) bu etkinin ortaya çıkmasına yol açabilir.

7. Tiroit İçin Fındık ve Kuruyemiş Tüketin

Fındık ve kuruyemişler, tiroit sağlığı için harika bir besin kaynağıdır. İçerdikleri sağlıklı yağların yanı sıra, yer fıstığı gibi kuruyemişler iyot sağlar. Fındık ve kuruyemişler tiroit sağlığını desteklemek için mükemmel bir atıştırmalık olabilir.

Bu yazı, tiroit bezinin sağlıklı çalışması için dikkat edilmesi gereken beslenme ve yaşam tarzı önerilerini sunar. Tiroit sağlığınızı korumak için dengeli ve doğal besinlerle beslenmeye özen gösterin.