Sağlıklı tiroitler için bilmeniz gerekenler
Küçüktür, göze çarpmaz ama yaşamlarımız üzerinde muazzam bir etkiye sahiptir. Boynun altında ve soluk borusunun önünde yer alan kelebek şeklindeki bu organ, tiroitten başkası değildir. Vücutta pek çok fonksiyonun düzenlenmesini sağlayan hormonların üretiminde görev alan tiroidin doğru çalışması demek vücudun da sağlıklı olması demektir. Ancak tiroit bezlerimiz istenildiği şekilde çalışmazsa yorgunluk, ruh hali dalgalanmaları veya terleme gibi yaşam kalitesini etkileyen birçok sorun ortaya çıkar. Beyinde yer alan hipofiz bezinin uyarmasıyla harekete geçen bu küçük ama etkili organımızın doğru bir şekilde çalışması için bazı ipuçları vardır.
Tiroid metabolizmayı, dolaşımı ve ruhu bu şekilde kontrol eder
Küçük bez, büyük etki! Tiroit bezi gırtlağın hemen altında boğazda bulunur. Sadece birkaç santimetre uzunluğunda olmasına rağmen yine de hayatımızda büyük bir etkiye sahiptir. Çünkü önemli metabolik hormonlar olan T3 ve T4’ü üretir. Enerjimizi, dolaşımımızı ve ayrıca zihinsel durumumuzu kontrol ederler. Etkileri hafife alınmamalıdır.
Hipotiroidizm nedir?
Diyetinizi değiştirmeden aniden çok fazla kilo alırsanız, bunun nedeni az çalışan tiroit olabilir. Bunun diğer belirtileri, sıcak yerlerde bile üşüme hissi, yorgunluk ve halsizlik veya sık sık sinirlilik hali olacaktır. Çoğu zaman bu belirtilerin arkasında yeterli tiroit hormonu salgılanmaması yatar.
Hipertiroidizm nedir?
Diğer uç nokta da vardır o da aşırı aktif bir tiroit. Burası tiroidin çok fazla hormon salgıladığı yerdir. Bundan mustarip olan kişiler genellikle diyet yapmadan veya az miktarda yemek yemeden istemeden kilo verirler. Gergin, çabuk sinirlenme, kol ve bacaklarda uyuşukluk, cinsel isteksizlik gibi semptomlar görülür. Aynı zamanda kişi uykusuzluk, sıcak basması ve taşikardi gibi şikayetler yaşar.
Büyüyen tiroit Guatr nedir?
Tiroidde bir sorun olduğunun en açık işareti, halk arasında “guatr” olarak bilinen guatrdır. Bugün bile, dünya nüfusunun önemli bir kısmında genişlemiş bir tiroid var. Boyundaki bu kalınlaşma genellikle vücutta çok az iyot olduğunu gösterir, yani iyot eksikliğinin gözle görülür belirtisidir.
İyot, tiroid hormonlarının önemli bir bileşenidir. Tiroit bezi yeterli iyota sahip değilse, kandan daha fazla iyot süzebilmek için genişler. Doğal kaynaklardan gelen iyot, iyotlu sofra tuzu gibi bunu önleyebilir. Boyun bölgesinde bir kalınlaşma fark ederseniz, bunu doktorunuza açıklatmalısınız.
Peki, kimler risk altında?
- Sigara içenler,
- Aile geçmişinde guatr, tiroit nodül, tiroit kanseri ve tiroidit gibi tiroit hastalıkları olan kişiler,
- Daha önceden tiroit nodülü nedeniyle ameliyat geçiren kişiler,
- Menopoz dönemindeki kadınlar,
- Baş ve boyuna yönelik ışın tedavisi (radyoterapi) gören kişiler
Tiroit hastaları nasıl beslenmeli?
Söz konusu tiroit olduğunda ne kritik belirleyici faktör iyottu. İyot önemli bir tiroid eser elementidir. Tiroit bezi ancak onun yardımıyla normal işlevini yerine getirebilir. Bu nedenle iyotlu sofra tuzu kullanımı yaklaşık 30 yıldır tavsiye edilmektedir. Dünyada iyot arzını iyileştirmek için çeşitli önlemler alınmış olmasına rağmen, nüfusun büyük bir bölümü günlük beslenme yoluyla hala yeterince iyot almıyor. Bu nedenle tiroit bezinin normal çalışması için özellikle doğru beslenme çok daha önemli hale geliyor. Ancak unutulmamalıdır ki, hipotiroidi hastaları iyotlu tuz, hipertiroidi hastaları ise iyotsuz tuz kullanmalıdır.
Günlük 200 μg iyot ihtiyacını karşılayan doğal kaynaklar;
- Süt ve süt ürünleri
- Deniz balıkları
- Mantar (18 μg/100g)
- Yer fıstığı (13 μg/100g)
- Brokoli (12 μg/100g)
- Ispanak (12 μg/100g)
- Ananas (10 μg/100g)
Peki, hipertiroidi hastaları nasıl beslenmeli?
Tiroit bezi çok çalışıyorsa ilk uzak durulması gereken iyottur. Üstelik iyot sadece sofra tuzunda değil birçok yiyecek de karşımıza çıkar. Diğer yiyecekler de tiroit üzerinde etkili olabilir, en azından çok büyük miktarlarda yenirse… Bu grup, lahana, hardal ve soğan gibi turpgillerden sebzeleri içerir. Bu tür sebzeler birçok olumlu özelliğe sahip olmalarına ve çok sağlıklı kabul edilmelerine rağmen, “Brassica faktörleri” (Brassicaceae = turpgil bitkilerinin cinsi) içerirler. Brassica faktörlerinin tiroit durumunda iyot alımını engellediği ve böylece guatr oluşumunu destekleyebileceği varsayılmaktadır. Ancak normal porsiyon boyutları (günde 1-2 avuç) zararsızdır, çok sağlıklıdır ve değerli ikincil bitki maddeleri sağlar. Tüm bunlara ek olarak eğer kişide hipertiroidi varsa zaten süt ve süt ürünleri iyot bakımından zengin olduğundan kontrollü tüketilmelidir.
Son bir tavsiye: Fındık yiyin
Fındık, tiroidimiz için mükemmel bir besindir. Sağlıklı yağ asitlerine ek olarak, küçük besin bombaları ayrıca tiroit bezinin normal çalışmasını sağlayan eser elementler ve selenyum sağlar.
